Me and Internet.

ဟိုးေရွးေရွးတုန္းက.....ေတာ႕မဟုတ္ပါဘူး။ လြန္ခဲ႕ေသာဆယ္စုနွစ္တစ္ခု ရဲ႕အလယ္ပိုင္း ၁၉၉၅ ၀န္းက်င္ေလာက္..။စက္ဘီးစီးရင္ ပါးေလးေတြပါနီၿပီး ထံုလာတတ္တဲ႕ လြိဳင္ေကာ္ျမဳိ႕ရဲ႕ ခ်မ္းခ်မ္းစီးစီး ေဆာင္းရာသီမနက္ခင္း တစ္ခုကို ကြ်န္ေတာ္သတိရေသးတယ္။ အဲဒီေန႕က အေအးနဲနဲပိုလို႕ကြ်န္ေတာ္ရဲ႕တစ္ထည္တည္းေသာဂ်င္းဂ်တ္ကတ္ကို စက္ထိုးဆြယ္တာအက်ီေပၚကေန ထပ္၀တ္ထားရတယ္။ ေနာက္ ... BMX စက္ဘီးေလးကို ပြဲခင္းရွိတဲ႕ ေလယဥ္ကြင္းဘက္ ခပ္သြက္သြက္နင္းလာခဲ႕တယ္။ အဲဒီရက္ပိုင္းက ကယားေဒး အထိမ္းအမွတ္နဲ႕ ေလယဥ္ကြင္း နားကကြင္းျပင္မွာ ပြဲခင္းၾကီး ရွိတယ္ေလ။ ညဖက္ပဲ ပြဲခင္းကစည္တာဆိုေပမယ္႕ ေန႕ခင္းဘက္လဲ ဆိုင္ခန္းေတြဖြင္႕ထားတတ္ပါတယ္။ ပြဲခင္းထဲက ပညာေရးျပခန္း တစ္ခု မွာ ကြ်န္ေတာ္႕သူငယ္ခ်င္းေတြ ေျပာတဲ႕ ကြန္ပ်ဴတာ ဆိုတာကိုသြားၾကည္႕မလို႕ပါ။ ေနာက္ေတာ႕ ဆရာမ တစ္ေယာက္ကေဘးကေန ေစာင္႕ေနၿပီး ကြ်န္ေတာ္႕ဘ၀မွာ ပထမဦးဆံုးအၾကိမ္ ေမာက္စ္ကို ကိုင္ခြင္႕ရခဲ႕တယ္။ Windows95 ျဖစ္လိမ္႕မယ္ထင္တယ္။ သူကကြ်န္ေတာ္႕ကို Microsoft Paint ဖြင္႕ေပးလိုက္တယ္။ ကြ်န္ေတာ္က ခဲတံေလးေတြ ခဲဖ်က္ေလးေတြ ေနာက္ အေရာင္ခ်ယ္တဲ႕ Tools ေတြကို စမ္းၾကည္႕ၿပီး သေဘာအက်ၾကီးက်ခဲ႕တယ္။ ဒါက ပထမဆံုးကြန္ပ်ဴတာအေတြ႕အၾကံဳပါ။ ၁၅ မိနစ္ေလာက္ပဲၾကာခဲ႕တယ္။ ဒီပစၥည္းမ်ိဳးနဲ႕အသက္ေမြးရလိမ္႕မယ္လို႕ မစဥ္းစားခဲ႕မိဘူး....။

ေနာက္ ၁၀ နွစ္ေလာက္ၾကာေတာ႕ ကြ်န္ေတာ္႕ရဲ႕ ပထမဦးဆံုး Google အေကာင္႕ကို MICT ရဲ႕ Java စာသင္ခန္းထဲမွာဖြင္႕ၿပီး ေမးပို႕ေနပါၿပီ။
ေနာက္ ၃ နွစ္ေလာက္အၾကာမွာပဲ ကြ်န္ေတာ္႕ဘ၀ရဲ႕ ပထမဦးဆံုးကိုယ္ပိုင္လုပ္ငန္းအေနနဲ႕ Cyber Cafe တစ္ခုကို ခ်ိဳင္းနာေတာင္းမွာ ဖြင္႕ျဖစ္ခဲ႕တယ္။
ေနာက္နွစ္မွာပဲ စကၤာပူက Small ISP လို႕ေျပာလုိ႕ရတဲ႕ ကုမၸဏီေလး တစ္ခုမွာ NOC Engineer အျဖစ္ လုပ္ခြင္႕ရခဲ႕တယ္။ Internet ရဲ႕ ကန္႕လန္႕ကာ ေနာက္အတြင္းေရးတခ်ိဳ႕ကို ျမင္ခြင္႕ရခဲ႕တယ္။
၂ နွစ္ေလာက္ လုပ္ၿပီးေတာ႕ကြ်န္ေတာ္သိပ္လုပ္ခ်င္တဲ႕ ISP ခပ္ၾကီးၾကီးမွာသူတို႕ရဲ႕ Broadband Network ကို Maintain လုပ္တဲ႕ Team မွာေနရာလြပ္တာမို႕ သူတို႕ထဲကိုေျပာင္းနိုင္ခဲ႕တယ္။
ဒီဟာ အင္တာနက္ရဲ႕ ေျမပံုတဲ႕။ Google ကေျပာတာပါ။ logical ပံုျဖစ္ပါလိမ္႕မယ္။ ဒီပံုအရၾကည္႕မယ္ဆိုရင္ ကြ်န္ေတာ္ဟာခု အျပာေရာင္ Router လိုအဆင္႕ မ်ိဳးမွာ ကံေကာင္းေထာက္မစြာနဲ႕ Operate လုပ္ခြင္႕ရခဲ႕တယ္။

ေပ်ာ္စရာေတြ ရယ္စရာေတြ ေလ႕လာစရာေတြ အားလံုးကို ဒီ Internet ကပဲရခဲ႕တယ္။ ကြ်န္ေတာ္႕ရဲ႕ပညာေရး အလုပ္အကိုင္ ရဲ႕ ရာခိုင္းနုန္း ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ကိုလဲ သူပဲစိုးမိုးေနခဲ႕တယ္.............။ Spamming ေတြ Malware ေတြ Virus ေတြ ကိုခဏေမ႕ထားၿပီး ဒီအက်ိဳးမ်ားလွတဲ႕ Internet ဟာ ကြ်န္ေတာ္႕အတြက္ေတာ႕ အပ်င္းေျဖစရာထက္ မကခဲ႕ပါဘူးလို႕ပဲေျပာခ်င္ပါတယ္။

OSPF LSA Types

Exam မွာေမးနုိင္ေလာက္ပါတယ္။ Type တစ္ခုခ်င္းစီရဲ႕အၾကမ္းဖ်င္းေတြပါ။ အျပည္႕အစံုမဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမယ္႕ ကၽြန္ေတာ္႕အတြက္ေတာ႕ မွတ္မိဖို႕ အားစိုက္ထုတ္ရတဲ႕ ေခါင္းစဥ္ေတြထဲကတစ္ခုပါ။

၁။ Type - 1 : Router LSA လို႕လဲ ေခၚပါတယ္။ OSPF Router ေတြဟာ သူတို႕နဲ႕ ခ်ိတ္ဆက္ထားတဲ႕ Area ေတြတိုင္းအတြက္ သူတို႕ကို ကိုယ္စားျပဳတဲ႕ Type 1 LSA ေတြကို ဖန္တီးၾကပါတယ္။ Area တစ္ခုခ်င္းစီရဲ႕ LSDB ေတြကိုၾကည္႕မယ္ဆိုရင္ Area တစ္ခုအတြက္ Route တစ္ခု၊ အဲဒီ Route အတြက္ Type 1 LSA တစ္ခုစီ ရွိတာေတြ႕ရမယ္။အဲဒီ ထဲမွာမွ RID ေတြရယ္ ေနာက္ အဲဒီ Area ထဲမွာရွိတဲ႕ Router ရဲ႕ Interface ေတြရဲ႕ IP ေတြ List လုပ္ထားပါမယ္။ သူဟာ *Stub Network ကို ကိုယ္စားျပဳတယ္။

၂။ Type - 2 : Network LSA လို႕လည္းေခၚတယ္။ Transit Network တစ္ခုတိုင္းမွာရွိမယ္။ Subnet ေပၚမွာရွိတဲ႕ DR က create လုပ္ၿပီးေတာ႕ subnet နွင္႕ subnet ကိုခ်ိတ္ထားတဲ႕ router interface ေတြကို ကိုယ္စားျပဳတယ္။

၃။ Type - 3 LSA : Net Summary LSA လို႕လည္းေခၚတယ္။ ABR ေတြက create လုပ္ၿပီး Type 1 နဲ႕ Type 2 LSA ေတြရဲ႕ Subnet list ေတြကို တျခား Area ကို Advertise လုပ္တယ္။ သူ႕ပိုင္ Area ရဲ႕ link ေတြ cost ေတြကို တျခား area ကိုသိေစတယ္။ ဒါေပမယ္႕ အဲဒီထဲမွာ topology data ေတြေတာ႕မပါဘူး။

၄။ Type - 4 LSA : ASBR Summary LSA လို႕လည္းေခၚတယ္။ Type -3 အတိုင္းပဲ ဒါေပမယ္႕ သူက ASBR ကိုေရာက္နုိင္မယ္႕ host route ကိုထည္႕ၿပီး Advertise လုပ္တယ္။

၅။ Type - 5 LSA : AS External LSA လို႕လည္းေခၚတယ္။ ASBR ေတြက OSPF ထဲကို၀င္လာမယ္႕ အျပင္ External Route အတြက္လုပ္ၾကတယ္။

၆။ Type - 6 LSA : Group Membership LSA လို႕လည္းေခၚတယ္။ MOSPF အတြက္ပါ။ Cisco IOS ေတြအတြက္မဟုတ္ဘူး။ (ေသခ်ာတယ္။ စာေမးပြဲမွာမပါဘူး :P)

၇။ Type 7 LSA : NSSA External LSA လို႕လည္း ေခၚတယ္။ Type 5 အတိုင္းပဲ။ ဒါေပမယ္႕ Area က NSSA ျဖစ္ေနရင္ ဒီ Type ကိုသံုးတယ္။

၈။ Type - 8 LSA : External Attributes LSA လိို႕လည္းေခၚတယ္။ Cisco Router မွာအလုပ္မလုပ္ဘူး။ (ျပတ္သားတယ္ :P)

၉။ Type 9-11 LSA : Opaque LSA မ်ားပါ။ သူတို႕က Generic LSA ေတြပါ။ အနာဂါတ္မွာအလြယ္တကူထပ္ခ်ဲ႕ဖို႕လုပ္ထားတာေတြေပါ႕။ ဥပမာ ဒီထဲက Type – 10 LSA ကို MPLS က သူ႕ရဲ႕ Traffic Engineering မွာသံုးဖို႕ေမြးစားလိုက္တယ္။

ဒီစာေတြဟာ Cisco စာအုပ္ထဲကမုိ႕လို႕ Cisco မွာသံုးမရတဲ႕ LSA ေတြအေၾကာင္းမပါပါဘူး။ ကၽြန္ေတာ္ကိုယ္တိုင္ကလဲ ေလာေလာဆယ္ Cisco စာေမးပြဲပဲေျဖမွာမို႕ ကၽြန္ေတာ္လဲပဲ သိဖို႕မၾကိဳးစားမိေသးဘူး။

**Stub Network - OSPF Stub Network ဆိုသည္မွာသူနဲ႕ သူရဲ႕ OSPF Routing Domain ကို Default Route တစ္ခုတည္းျဖင္႕သာခ်ိတ္ဆက္ထားေသာ အကုန္ပိတ္ တစ္ေပါက္ထြက္ Area ျဖစ္သည္။ အဲဒီ Area မွာအျပင္ကိုထြက္ဖို႕ တစ္ျခား Route မ်ားရွိနိုင္ေသာ္လည္း Area အတြင္းရွိ Router မ်ားသည္ Default Route တစ္ခုတည္းကိုသာ အျပင္ထြက္ရန္လမ္းေၾကာင္းအေနနွင္႕သိၾကသည္။

Ref : Cisco.Press.CCNP.ROUTE.642.902.Official.Certification.Guide.Feb.2010

BGP Vs IGPs

ကြ်န္ေတာ္တို႕ရဲ႕ BGP က တျခား IGP ေတြနဲ႕ တူတာေတြလဲရွိပါတယ္။ မတူတာေတြလဲရွိေပါ႕။ သူက IGP ေတြလို IP Prefix ေတြ Advertise မလုပ္ပါဘူး ။ ဒါေပမယ္႕လဲ တခ်ိဳ႕ information ေတြေတာ႕ advertise လုပ္ရတာေပါ႕။ ဥပမာ- သူက Network Layer Reachability Information (NLRI) ဆိုၿပီး Prefix Length ေတြကို Advertise လုပ္တယ္။ ဒါမွလဲ Route ေတြအမ်ားၾကီးထဲက ဘယ္ Route ကိုေရြးရမလဲဆိုတာ သူသိမွာပါ။ မက္ကနဇင္ အရေျပာရရင္လဲ သူလဲပဲ Neighbour Relation ေတြ လုပ္ထားရတာပဲ။ ဒါမွာ topology information ေတြ exchange လုပ္လို႕ရမယ္ေလ။ OSPF တို႕ EIGRP တို႕လိုပါပဲ။

မတူတာေတြမွာေတာ႕ သူကအားသာတာေတြမ်ားပါတယ္။ IGP ေတြက သူ႕ Neighbour ေတြက ဒီလိုပဲ Subnet တူတူေပၚမွာ Multicast ေတြသံုးၿပီး ေတြ႕ေတြ႕သြားၾကတာပါ။ BGP က်ေတာ႕၊ သူက သူ႕Neighbour ျဖစ္ဖုိ႕အတြက္ subnet တူစရာမလိုဘူး။ ဒါတကယ္အားသာပါတယ္။ ဒါဆိုသူဟာ မတူတဲ႕ Network Subnet နွစ္ခုၾကားမွာ Neighbour Relationship ကိုဘယ္လိုထိန္းထားပါသလဲ။ သီးသန္႕ TCP Connection (port 179) ကိုသံုးၿပီး BGP Message ေတြဖလွယ္တာပါ။ ဒါေၾကာင္႕ Subnet တူတူ မတူတူ ကိစၥမရွိပါဘူး။ ဒါေပမယ္႕ Neighbour Discoverying အတြက္ သီးသန္႕ Configure လုပ္ဖို႕လုိပါမယ္။(မ်ားေသာအားျဖင္႕ မတူတဲ႕ Subnet ေတြ ကိုသာ အျပင္မွာေတြ႕ရပါတယ္။)

ေနာက္… best route ကိုေရြးတဲ႕ေနရာမွာလဲ BGP ကတမ်ိဳး။ တျခား Protocol ေတြကေတာ႕ Metric ေတြေပၚအေျခခံၿပီးေရြးတယ္။ Metric ဆိုတာ Route ရဲ႕ Property တစ္ခုပါပဲ၊ သူကအထဲမွာ Value ေတြပါမယ္။ Routing Algorithm ေတြက အဲဒီ Value ေတြကိုၾကည္႕ၿပီး ဘယ္ Route က ဘယ္ Route ထက္ပိုသာလဲေရြးတယ္။(Metric Value အနဲဆံုးကအေကာင္းဆံုးပဲ)။ ဘာလို႕ေရြးရလဲဆိုေတာ႕ Dynamic Protocol ေတြရဲ႕တာ၀န္အရ သူတို႕ေတြက တတ္နိုင္သေလာက္ ေကာင္းသမ်အေကာင္းဆံုး Route မ်ားျဖင္႕သာလွ်င္ Routing Table ကိုတည္ေဆာက္ရမွာမုိ႕ပဲ။ ဥပမာ- RIP က Metric Value တစ္ခုျဖစ္တဲ႕ hopcounts ေတြကိုၾကည္႕ၿပီး ဘယ္ Route ကေကာင္းလဲဆံုးျဖတ္တာမ်ိဳးေပါ႕။ ထားပါေတာ႕ Metric ေတြကို။ BGP က်ေတာ႕ ပိုရွုပ္ေထြးတဲ႕ process ေတြ ေနာက္ Path Attribute လို႕ေခၚတဲ႕ Metric လိုမ်ိဳးနဲ႕ BGP Message ေတြဖလွယ္ၾကၿပီး အဲဒီ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ information ေတြေပၚမွာအေျခခံၿပီးေတာ႕ေရြးပါတယ္။

ၿပီးေတာ႕ IGP ေတြက တကယ္႕ကို ထိေရာက္လွ်င္ျမန္တဲ႕ Route ေတြကို ေရြးဖို႕အားသန္ၾကေပမယ္႕၊ BGP က်ေတာ႕ က်ယ္ျပန္႕ၾကီးမား ၿပီး Stable ျဖစ္နိုင္မယ္ဆိုရင္ သိပ္ျမန္တဲလမ္းေၾကာင္းကိုေတာင္ေရြးမွာမဟုတ္ဘူး။ ဒီေနရာမွာ BGP ဟာ အင္တာနက္ Routing Protocol ဆိုတဲ႕အတိုင္း အၾကံၾကီးပါလိမ္႕မယ္။ Demand မ်ားမ်ားကို Handle လုပ္နိုင္မယ္႕ Route ကိုပဲေရြးပါမယ္။ Interior နဲ႕ Exterior ခံယူခ်က္ခ်င္းကြာသြားပါၿပီ။

Ref : Cisco.Press.CCNP.ROUTE.642.902.Official.Certification.Guide.Feb.2010